بن ماری آزمایشگاهی ، انواع مختلف و مزایای آن چیست؟
بن ماری آزمایشگاهی چیست؟
بن ماری آزمایشگاهی یا حمام آب داغ آزمایشگاهی (Laboratory Bain-Marie) ، دستگاهی است که در آزمایشگاه ها با گرم کردن تدریجی و یکنواخت آب، شرایط مناسبی را برای انجام واکنش‌های شیمیایی مختلف فراهم می‌آورد. این دستگاه آزمایشگاهی برای انجام تست‌های سرم شناسی، ترکیب مواد آگلوتیناسیون، آزمایش‌های دارویی و حتی در روش‌های انکوباسیون صنعتی و غیره استفاده می‌شود. گستره دمایی اکثر بن ماری‌های آزمایشگاهی، معمولاً در محدوده دمای اتاق تا 60 درجه سانتیگراد قرار دارد.
ساختار بن ماری آزمایشگاهی
بن ماری آزمایشگاهی دارای اجزای زیر است:
- مخزن دو جداره استیل: این مخزن با عایق‌بندی مناسب، آب را گرم می‌کند.
- المنت: برای گرم‌کردن آب داخل بن ماری (حمام آب) استفاده می‌شود.
- دماسنج (ترمومتر): برای اندازه‌گیری دمای آب در بن ماری آزمایشگاهی تعبیه شده است.
- ترموستات: برای تنظیم و تثبیت دمای آب مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- همزن: به منظور به گردش درآوردن آب داخل مخزن بن ماری استفاده می‌شود.
این دستگاه آزمایشگاهی با گرم کردن تدریجی و یکنواخت آب، شرایط مناسبی را برای انجام واکنش‌های شیمیایی مختلف فراهم می‌آورد. گستره دمایی اکثر بن ماری های آزمایشگاهی، معمولا در محدوده دمای اتاق تا 60 درجه سانتیگراد قرار دارد. البته بن ماری‌هایی با توانایی ایجاد دمای 100 درجه سانتیگراد نیز وجود دارد که این نوع از بن ماری ها دارای یک پوشش با مشخصات خاص هستند.
بن ماری ها به طور کلی از فولاد ساخته می‌شوند و برای محافظت آن‌ها در برابر شرایط محیطی آزمایشگاه‌ها، داخل تانک را با رنگ الکترواستاتیک با چسبندگی و مقاومت بالا می‌پوشانند.
کاربردهای بن ماری آزمایشگاهی
بن ماری یا حمام آزمایشگاهی، جهت گرم کردن تدریجی و یکنواخت محلول‌ها در بازه زمانی تعیین شده در آزمایشگاه کاربرد دارد. این دستگاه برای انجام آزمایشات بیولوژی پزشکی، سرولوژی، اگلوتیناسیون، غیرفعال سازی، انکوباسیون صنعتی و داروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه در آزمایشگاه‌های مختلف از جمله مراکز تحقیقاتی، کلینیکی، صنایع غذایی و آموزشی نیز کاربرد دارد.
به عنوان مثال، در آزمایش‌های سرم‌شناسی، بن ماری آزمایشگاهی به عنوان یک دستگاه گرم کننده برای گرم کردن نمونه‌های خون و سرم استفاده می‌شود. همچنین در ترکیب مواد اگلوتیناسیون، آزمایش‌های غیرفعال سازی، بیولوژی پزشکی، آزمایش‌های داروسازی و حتی در روش‌های انکوباسیون صنعتی نیز به کار می‌رود.
انواع بن ماری آزمایشگاهی
بن ماری‌های آزمایشگاهی ابزارهای مهم در آزمایشگاه‌ها هستند که برای ایجاد و کنترل دما در واکنش‌های شیمیایی استفاده می‌شوند. این دستگاه‌ها معمولاً دمایی در محدوده اتاق تا 60 درجه سانتیگراد دارند، اما برخی از آن‌ها قابلیت ایجاد دمای 100 درجه سانتیگراد را نیز دارند.
انواع بن ماری آزمایشگاهی عبارتند از:
- بن ماری سیرکوله دار: این دستگاه‌ها دارای سیستم سیرکوله‌ای برای یکنواخت کردن دما در کل حجم دستگاه هستند.
- بن ماری یخچال دار: این نوع بن ماری‌ها دمای پایین‌تری دارند و برای نگهداری نمونه‌ها در دمای پایین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
- بن ماری شیکر دار: این دستگاه‌ها همزمان با تکان دادن نمونه‌ها، دما را کنترل می‌کنند.
- بن ماری سیرکوله یخچال دار: ترکیبی از سیرکوله و یخچال برای دمای پایین‌تر و یکنواخت‌تر.
- بن ماری سرولوژی با درب شیب‌دار: برای کشت و کارهای سرولوژی و کشت باکتری‌ها استفاده می‌شود.
- بن ماری جوش و سرولوژی با درب شیب‌دار: دمای قابل تنظیم تا 37 درجه سانتیگراد برای کاربردهای سرولوژی.
- بن ماری میکرو کنترلر با درب شیب‌دار: دمای قابل تنظیم تا 100 درجه سانتیگراد برای کارهای میکروبیولوژی.
مزایای بن ماری آزمایشگاهی
این دستگاه آزمایشگاهی دارای ویژگی‌ها و مزایای زیر است:
- حفظ دماهای دقیق و پایدار: بن ماری‌ها برای آزمایش‌های حساس به دما ایده‌آل هستند. با ترموستات دقیق، این تجهیزات منبع گرمایی قابل اعتماد و یکنواختی را فراهم می‌کنند و شرایط ثابت را در نمونه‌ها تضمین می‌کنند.
- قابلیت تنظیم دما و زمان: برخی از بن ماری‌ها دارای صفحه نمایش لمسی هستند که به کاربر اجازه می‌دهد تا دما و زمان را به راحتی تنظیم کند.
- حفاظت در برابر دمای بیش از حد و هشدارهای سطح آب پایین: بن ماری‌ها با ویژگی‌هایی مانند حفاظت در برابر دمای بیش از حد و هشدارهای سطح آب پایین، ایمنی را در اولویت قرار می‌دهند.
بن ماری آزمایشگاهی باعث می‌شود تا آب به گردش درآمده و دمای آب یکنواخت شود. اجزای یک بن ماری آزمایشگاهی شامل مخزن دو جداره استیل، المنت، دماسنج، ترموستات و همزن می‌شوند.
روش نصب بن ماری آزمایشگاهی
بن ماری آزمایشگاهی یک تجهیزات مهم در آزمایشگاه‌ها است که برای نگهداری و حفظ نمونه‌ها در دما و مدت زمان مشخص شده مورد استفاده قرار می‌گیرد. برای نصب و راه‌اندازی بن ماری آزمایشگاهی، مراقب موارد زیر باشید:
- تراز بودن محل نصب: مطمئن شوید که محل قرارگیری بن ماری تراز است و مقاومت لازم برای تحمل وزن در زمان پر بودن مخزن را داراست.
- جلوگیری از جریان هوا: از قرار دادن بن ماری در محلی که شدت جریان هوا در آن زیاد است، اجتناب کنید.
- اتصال به پریز برق با سیم زمین: حتماً بن ماری را به پریز برقی وصل کنید که دارای سیم اتصال به زمین باشد.
با رعایت این نکات، می‌توانید این دستگاه آزمایشگاهی را به درستی نصب و به کار برده و نمونه‌های خود را به خوبی نگهداری کنید.
نتیجه گیری
دمای عمومی این دستگاه در محدوده دمای اتاق تا ۶۰ درجه سانتیگراد قرار دارد. این دستگاه با گرم کردن آب به صورت ملایم و یکنواخت، امکان انجام واکنش‌های شیمیایی مختلف را در بستری مناسب فراهم می‌کند. بن ماری آزمایشگاهی معمولاً از جنس فولاد ساخته می‌شود و داخل مخزن آن با رنگ الکترواستاتیک پوشانده می‌شود تا در برابر زنگ زدگی و خوردگی مقاوم باشد.
از این دستگاه در تست‌های سرم‌شناسی، آزمایش‌های سرولوژیک، ترکیب مواد آگلوتیناسیون، تست‌های دارویی و تست‌های بیوشیمی استفاده می‌شود. قبل از بهره‌گیری از بن ماری، مطمئن شوید که دستگاه تمیز و لوازم جانبی آن به خوبی راه‌اندازی شده باشند. سپس مراحل زیر را طی کنید:
- مایع را به دستگاه اضافه کنید و مطمئن شوید که محفظه گرم‌کننده در جای اصلی خود قرار دارد.
- سطح مایع بین 4 تا 5 سانتی‌متر از سطح بالای تانک فاصله داشته باشد.
- کلید اصلی را روشن کنید (در بعضی دستگاه‌ها این کلید به صورت اتوماتیک فعال می‌شود).
- از فهرست دمایی دستگاه، دمای مورد نظر را تنظیم کنید.
- کلید قطع دما را انتخاب کنید تا دما به مقدار مورد نظر برسد.
- موارد ایمنی را رعایت کنید و از مواد اشتعال پذیر و مواد غیرمناسب استفاده نکنید.