شیکر لوله آزمایشگاهی (شیکر ورتکس) چیست؟
شیکر لوله آزمایشگاهی یا شیکر ورتکس ، یک دستگاه آزمایشگاهی ساده و کاربردی است که در آزمایشگاه‌های علوم زیستی، میکروبیولوژی، و بیوشیمیایی برای مخلوط کردن ویال‌های کوچک مایع کاربرد دارد که معمولاً برای تعلیق سلول‌ها، ترکیب محیط کشت، آماده‌سازی نمونه‌ها برای PCR، بیولوژیکی و بیوشیمیایی و آنالیز آنزیمی استفاده می‌شود.
شیکر لوله آزمایشگاهی چیست؟
شیکر لوله آزمایشگاهی یک دستگاه برای همزدن محلول ناهمگن می باشد. از این دستگاه در بیشتر آزمایشگاه های تشخیص طبی و آزمایشگاه های خون استفاده می کنند. دارای یک هد با اندازه کوچک به اندازه قرار گرفتن انتهای لوله آزمایش می باشد. برای مخلوط کردن مواد داخل لوله آزمایش برای مدت کم استفاده می شود.
این دستگاه با حرکت های دورانی و لرزشی بر روی محور خود سبب میکس کردن محتویات داخل ویال می‌شود. معمولاً برای تعلیق سلول‌ها، ترکیب محیط کشت، آماده‌سازی نمونه‌ها برای PCR، بیولوژیکی و بیوشیمیایی، و آنالیز آنزیمی استفاده می‌شود. شیکر ورتکس می‌تواند با سرعت متغیر تا ۳۰۰۰ دور در دقیقه کار کند.
انواع شیکر لوله آزمایشگاهی
شیکر لوله آزمایشگاهی دارای دو نوع سرعت ثابت و متغییر است. در مدل سرعت ثابت، سرعت چرخش ثابت است، اما در مدل‌های سرعت متغیر، می‌توان به طور دیجیتال یا آنالوگ سرعت را به مقدار مورد نیاز تنظیم کرد.
شیکر آزمایشگاهی در انواع مختلفی تولید می‌شود. برخی از این انواع عبارتند از:
- شیکر ورتکس (Vortex): این نوع شیکر برای مخلوط کردن نمونه‌های موجود در ویال‌ها و لوله‌های فالکون با حجم‌های کم استفاده می‌شود.
- شیکر صفحه‌ای (Platform Shaker): این نوع شیکر دارای حرکت افقی است و برای همزدن و مخلوط کردن مواد در فلاسک‌ها و ارلن‌ها استفاده می‌شود.
- شیکر بالن: این نوع شیکر برای مخلوط کردن مایعات در بالن‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
- شیکر انکوباتور دار: این نوع شیکر دارای انکوباتور است و برای کشت میکروب مناسب است.
- روتو شیکر (Rotary Shaker): این نوع شیکر برای همزدن در حجم بالا استفاده می‌شود.
- شیکر اوربیتالی (Orbital Shaker): این نوع شیکر دارای حرکت دایره‌ای است و برای مخلوط شدن یکنواخت مایعات و برای کشت میکروب مناسب است.
هر یک از این شیکر‌ها بسته به نوع آزمایش و نیاز آزمایشگاه استفاده می‌شوند.
ساختار شیکر لوله آزمایشگاهی
اجزای ساختار شیکر ورتکس عبارتند از:
- یک تنه فلزی یا پلاستیکی که موتور و مدار الکترونیکی دستگاه را دردرون خود جای می‌دهد.
- یک هد چرخان که بر روی محور موتور نصب شده و می‌تواند به صورت همیشگی یا موقتی فعال شود.
- یک صفحه نگهدارنده که بر روی هد چرخان جای می‌گیرد و می‌تواند از نوع پلاستیک یا لاستیک باشد. این صفحه برای قرار دادن لوله‌های آزمایشی با سایز های مختلف مناسب است.
- یک دکمه روشن و خاموش که ممکن است بر روی بدنه یا هد چرخان قرار داشته باشد. این کلید برای کنترل حالت فعال یا غیرفعال بودن دستگاه استفاده می‌شود.
- یک تنظیم کننده سرعت که ممکن است بر روی بدنه یا هد چرخان قرار داشته باشد. این تنظیم کننده برای انتخاب سرعت مورد نظر چرخش هد دستگاه استفاده می‌شود. برخی از مدل‌های شیکر لوله آزمایشگاهی دارای صفحه نمایش دیجیتال برای نمایش دادن سرعت چرخش هستند.
عملکرد شیکر لوله ازمایشگاهی
این دستگاه آزمایشگاهی با ایجاد حرکت های دورانی و لرزشی بر روی محور خود، مواد مایع درون لوله های آزمایشی را به طور یکدست مخلوط می کند. این کار منجر می شود که واکنش های شیمیایی و بیولوژیکی در داخل لوله ها با سرعت بیشتر و کارآمدتر انجام شود. برخی از شیکر های لوله آزمایشگاهی همچنین قابلیت تنظیم دما و زمان را دارند که می توان به کمک آن ها شرایط مورد نظر برای آزمایش را ایجاد کرد. شیکر های لوله در آزمایشگاه های مختلفی مانند میکروبیولوژی، بیوشیمی، بیولوژی مولکولی، تشخیص طبی و غیره کاربرد دارند.
کاربرد شیکر لوله ازمایشگاهی
برخی موارد کاربرد شیکر ورتکس عبارتند از:
- تعلیق سلول‌ها و میکروب‌ها در محیط کشت که برای رشد و تکثیر آن‌ها لازم است.
- ترکیب محیط کشت که برای ایجاد شرایط مناسب برای سلول‌ها و میکروب‌ها مورد نیاز است.
- آماده‌سازی نمونه‌ها برای PCR که برای تکثیر DNA و تشخیص ژن‌ها استفاده می‌شود.
- بیولوژیکی و بیوشیمیایی که برای انجام واکنش‌های شیمیایی و بررسی خصوصیات مولکولی و فعالیت آنزیمی استفاده می‌شود.
- آنالیز آنزیمی که برای سنجش فعالیت و ترکیب آنزیم‌ها استفاده می‌شود.
- جداسازی رسوب که برای جدا کردن مواد جامد از ترکیب ها استفاده می‌شود.
مزایای شیکر لوله ازمایشگاهی
برخی از مزایا و قابلیت های شیکر لوله عبارتند از:
- مخلوط کردن یکنواخت: شیکر لوله با حرکت‌های چرخشی و لرزشی، محتویات داخل لوله‌ها را به طور یکدست مخلوط می‌کند. این قابلیت برای تهیه نمونه‌های همگن و دقیق بسیار مفید است.
- سرعت قابل تنظیم: شیکر لوله دارای دو نوع سرعت ثابت و متغیر است. در مدل‌های سرعت متغیر، می‌توان سرعت را به مقدار دلخواه تنظیم کرد. این امکان به آزمایش کننده اجازه می‌دهد تا با توجه به نیاز آزمایش، سرعت مناسب را انتخاب کند.
- کاربرد گسترده: شیکر لوله می‌تواند برای سوسپانس نمودن سلول‌ها، میکروب‌ها و مواد دیگر نیز استفاده شود. بنابراین، در آزمایشگاه‌های بیولوژی مولکولی، تشخیص طبی و سایر زمینه‌ها، این دستگاه کاربرد دارد.
- سازگاری با انواع لوله‌ها: شیکر لوله می‌تواند با انواع مختلف لوله‌ها از جمله لوله‌های نمونه‌برداری، لوله‌های سانتریفیوژ آزمایشگاهی و لوله‌های اپندورف سازگاری داشته باشد.
جایگزین شیکر ورتکس
استیرر یا همزن مغناطیسی به عنوان جایگزینی برای شیکر لوله مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دستگاه با استفاده از میدان مغناطیسی، نمونه‌ها را هم می زند و مخلوط می‌کند. همزن مغناطیسی جهت حرارت دهی و هم زدن نمونه بوسیله مگنت یا آهنربا با حجم و تعداد کم در آزمایشگاه استفاده می شود.
همزن مغناطیسی و شیکر لوله دو نوع از تجهیزات آزمایشگاهی هستند که برای مخلوط کردن مایعات استفاده می‌شوند. اما تفاوت‌هایی در کاربرد و عملکرد آن‌ها وجود دارد:
همزن مغناطیسی
- همزن مغناطیسی برای مخلوط کردن مایعات در ظروف کوچک مانند ارلن‌ها استفاده می‌شود.
- این دستگاه با استفاده از یک میله کوچک مغناطیسی که درون مایع قرار می‌گیرد، مایع را مخلوط می‌کند.
- برخی از همزن‌های مغناطیسی قابلیت تنظیم دما را نیز دارند و می‌توانند به عنوان یک هیتر استیرر عمل کنند.
شیکر ورتکس
- شیکر لوله برای مخلوط کردن مایعات در لوله‌های آزمایشگاهی استفاده می‌شود.
- این دستگاه با ایجاد یک حرکت لرزشی سریع، مایعات را مخلوط می‌کند.
- شیکر لوله برای حجم‌های کمتر نسبت به همزن مغناطیسی استفاده می‌شود.
در نهایت، انتخاب بین این دو دستگاه بستگی به نوع آزمایش و نیازهای خاص آزمایشگاه دارد.
معایب شیکر لوله ازمایشگاهی
- صدا: برخی از شیکر‌های لوله ممکن است صدای قابل توجهی ایجاد کنند. این موضوع ممکن است در محیط‌های آزمایشگاهی مزاحم باشد.
- محدودیت حجم: شیکر لوله‌ها معمولاً برای لوله‌ها و ویال‌های با حجم‌های کم مناسب هستند. در صورتی که نیاز به مخلوط کردن نمونه‌های با حجم بزرگ‌تر دارید، این دستگاه ممکن است مناسب نباشد.
- مصرف انرژی: برخی از مدل‌های شیکر لوله ممکن است مصرف انرژی بالایی داشته باشند. این موضوع می‌تواند در مدت طولانی آزمایش‌ها به مشکلاتی منجر شود.
- قیمت: برخی از شیکر‌های لوله دارای قیمت‌های بالایی هستند. اگر بودجه محدودی دارید، احتمال این است انتخاب یک دستگاه دیگر مناسب‌تر باشد.
روش نصب شیکر لوله ازمایشگاهی
1. نصب و راه‌اندازی:
- قبل از نصب، مطمئن شوید که شیکر در محل مناسب و بر روی سطح صاف قرار دارد.
- کابل برق را به پریز برق متصل کنید.
- شیکر را روشن کنید و تنظیمات اولیه را انجام دهید.
2. تنظیمات:
دو اصل مهم در تنظیمات شیکر عبارتند از:
- زمان: مدت زمانی که شیکر باید کار کند.
- سرعت مخلوط کردن: سرعت چرخش شیکر.
تنظیمات ممکن است بر اساس انوع نمونه و نیاز آزمایشگاه متفاوت باشد.
تعمیر شیکر لوله آزمایشگاهی
1. بررسی اولیه:
- قبل از هر تعمیری، ابتدا شیکر را خاموش کنید و از منبع برق جدا کنید.
- بررسی کنید که آیا هیچ قطعه‌ای شکسته یا خراب نیست. در صورت وجود خرابی، قطعه معیوب را عوض کنید.
2. تعمیرات اولیه:
- اگر شیکر صدا دارد یا به درستی حرکت نمی‌کند، ابتدا مکانیسم حرکتی را بررسی کنید. ممکن است بخاطر گره خوردن یا کثیفی در مکانیسم، حرکت نادرستی داشته باشد.
- در صورت لرزش یا عدم تعادل، مطمئن شوید که پایه‌ها به درستی تنظیم شده‌اند و هیچ چیزی در زیر شیکر وجود ندارد.
3. تعمیرات پیشرفته:
- اگر مشکلی در موتور یا الکترونیک دستگاه وجود دارد، بهتر است توسط تعمیرکار متخصص تعمیر شود.
- در صورت نیاز، قطعات معیوب را با قطعات جدید تعویض کنید.
4. نگهداری و تمیزکاری:
- شیکر را به طور مرتب تمیز کنید. از مواد شیمیایی قوی استفاده نکنید تا قطعات دستگاه آسیب نبینند.
- مکانیسم حرکتی را با روغن مخصوص دستگاه تمیز کنید.
- برای افزایش عمر مفید شیکر، از آن به درستی مراقبت کنید.
نتیجه گیری
شیکر لوله آزمایشگاهی یا شیکر ورتکس یک دستگاه مفید و پرکاربرد است که با ایجاد حرکت منظم و مداوم، مواد مختلف را در لوله های آزمایشگاهی مخلوط می کند. این دستگاه در زمینه های مختلف علمی مانند شیمی، بیولوژی، بیوشیمی و غیره کاربرد دارد و می تواند به انجام آزمایش های دقیق و موثر کمک کند.