هود آزمایشگاهی ، کاربرد و انواع مختلف آن چیست؟
هود آزمایشگاهی چیست؟
هود آزمایشگاهی (Laboratory Hood) دستگاهی است که برای استخراج بخارات سمی، گازها یا ذرات معلق تولیدی بر اثر فرآیندها و آزمایشات در محیط کار و آزمایشگاه ساطع می گردند، طراحی شده است.
به طور کلی عملکرد انواع هود آزمایشگاهی ، محافظت از کاربر و محصول آزمایشگاهی می باشد و در برخی مواقع از هود آزمایشگاهی برای محیط کشت نمونه نیز استفاده می شود.
هود آزمایشگاهی چگونه کار می کند؟
بر اساس مدل هود آزمایشگاهی از چندین عنصر تشکیل شده اند: یک مخروط ورودی، فن با سرعت قابل تنظیم، فیلتر هوا و سیستم تخلیه. همچنین می‌تواند کابین‌های هود یا دیوارهای جانبی را برای محدود کردن فضای تنفسی یکپارچه کرد. همچنین هود گاهی اوقات مجهز به سیستم روشنایی است.
معمولا هود آزمایشگاهی در بالای میز کار یا تجهیزات مورد استفاده نصب می شود. لوله خروجی وظیفه استخراج بخارات ناخواسته از محل کار را بر عهده دارد. سیستم فیلتر، بخارات خطرناک را یا با استفاده از فیلتر کربن تصفیه و دوباره به محیط بازگردانده و یا با انتقال آنها به یک سیستم استخراج، به دام می اندازد و تخلیه می کند.
سیستم تخلیه هود آزمایشگاهی
هوای آلوده توسط یک سیستم تخلیه به خارج از ساختمان فرستاده می‌شود. دو جزء مهم این سیستم، لوله‌هایی هستند که هوای آلوده از داخل آنها جریان پیدا می‌کند و فن یا دمنده‌هایی که برای جابجا کردن هوای آلوده درون لوله‌ها استفاده می‌شوند. انتخاب، نصب و نگهداری فن ها ، دمنده‌ها و لوله‌ها وابسته به نوع هودهای بخارات شیمیایی در آزمایشگاه است و باید به صورت جداگانه بررسی و تعیین شوند. فن هایی که با مواد بسیار سمی یا مواد خورنده یا قابل اشتعال کار می‌کنند، نباید نزدیک به مناطق مسکونی یا ساختمان قرار داده شوند و باید تا حد امکان نزدیک به نقطه تخلیه به اتمسفر (معمولا روی پشت بام) قرار داده شوند.
سیستم عملکرد هودها به این صورت است که هوای آلوده را مستقیما از طریق یک مجرای اختصاصی یا از طریق اتصال به سیستم تخلیه مرکزی به خارج از ساختمان انتقال می دهند و در برخی دیگر نیازی به تخلیه هوا نیست و هوای آلوده به کمک فیلترهای مربوطه تصفیه و سپس به چرخه هوای محیط آزمایشگاه باز گردانده می شوند.
این نوع از هودهای آزمایشگاهی تأمین بخشی از هوای تصفیه شده محیط آزمایشگاه را نیز بر عهده دارند. همچنین به جهت آن که وابستگی به دودکش ندارند، کارکنان آزمایشگاهی می توانند به راحتی موقعیت آن را بر حسب نیاز تغییر دهند. به طور کلی بارزترین ویژگی این نوع از هودها، امکان جابجایی آسان آن ها می باشد.
محل قرارگیری هود آزمایشگاهی
علاوه بر استانداردهایی که توسط کارخانه های سازنده رعایت می شود، جهت تعیین موقعیت هود آزمایشگاهی هم باید به موارد مختلف همچون محل مورد استفاده و فاصله آن از میزهای کاری، درها، ستونها و پنجره ها توجه نمود.
با توجه به ماهیت مواد خطرناکی که در داخل هود آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرند، موقعیت قرارگیری این هودها از نقاط پرخطر برای آزمایشگاه محسوب می شوند و از این رو نباید در فاصله نزدیک نسبت به خروجی ها و مسیرهای خروجی قرار داشته باشند.
انواع هود آزمایشگاهی
انواع هود آزمایشگاهیهودهای آزمایشگاهی معمولا پنج جهت فضای کاری در بر می گیرند و سطح پائینی آن در ارتفاع مناسب برای کار کردن در حالت ایستاده است.
در حالت کلی دو نوع هود وجود دارد: هودهای لوله دار ، هودهای بدون لوله
همچنین تمامی انواع هود آزمایشگاهی به منظور برآورده کردن اهداف اصلی حفاظت از کاربر ، حفاظت از نمونه و محصول آزمایشگاهی و حفاظت از محیط ساخته می شوند. اعمال ثانویه این دستگاه ها شامل حفاظت در برابر انفجار , جمع آوری کردن مواد ریخته شده و دیگر اعمال لازم برای انجام کار داخل دستگاه است.
در ادامه برخی از انواع هودهای آزمایشگاهی شرکت کارن پویا نوآور بر اساس نوع و نیاز آزمایشگاه آورده شده است:
- هود شیمیایی (Fume hood)
- هود لامینار (Laminar flow Hood)
- هود پاتولوژی (Pathology Hood)
- هود سقفی (Hood Canopy Hood)
- هود بازویی یا مفصلی (Army Hood)
- هود کانوپی (Canopy Hood)
- هود واکین (Walk in Hood)
انواع فیلترها در هود آزمایشگاهی
چندین نوع فیلتر برای انواع هود آزمایشگاهی وجود دارد. هودهای آزمایشگاهی معمولاً دو فیلتر دارد: یک پیش فیلتر که ذرات بزرگ مانند گرد و غبار را جذب می کند، سپس یک فیلتر اصلی با درجه کارایی بالاتر یا پایین تر. در همه موارد، آنها باید با استاندارد NF EN 1822 – 1 مطابقت داشته باشند.
فیلتر اصلی دستگاه می تواند یکی از موارد زیر باشد:
- EPA: فیلتر هوا تا 95 درصد ذرات بالای 3 میکرومتر را حذف می کند.
- HEPA: فیلتر هوا با راندمان بالا که تا 99.97٪ ذرات بالای 0.3 میکرومتر را از بین می برد (کلاسی که به طور گسترده به عنوان H13 و H14 شناخته می شود).
- ULPA: فیلتر هوا با نفوذ بسیار کم که بیش از 99.99 درصد از ذرات بالای 0.12 میکرومتر را حذف می کند.
- فیلتر کربن فعال: گازها، بخارات و بوهای ناخواسته و عناصر شیمیایی مانند اسیدها، بازها، حلال ها و غیره را از بین می برد.
- فیلتر ماوراء بنفش: میکروارگانیسم ها (باکتری ها، میکروب ها، میکروب ها، کپک ها، ویروس ها و غیره) را از بین می برد.
ویژگی های هود آزمایشگاهی از نظر کارکنان
بعضی از ویژگی هایی که از نظر کارکنان در خصوص هودهای آزمایشگاهی مطلوب می باشند، شامل موارد زیر می شوند:
- سطح کار مسطح و شیب بندی شده به سمت چاهک ها
- پیش بینی فضای خالی در زیر هود برای جلوگیری از برخورد زانوهای کارکنان در حالت نزدیک به هود که این حالت زمانی ممکن است که شیرهای آب و گاز در کنار هود پیش بینی شده باشند.
- تأمین روشنایی مورد نیاز بر روی سطح کار
- امکان دسترسی به زیر هود برای تعمیر و نگهداری
- امکان استفاده برای افراد معلول و بر روی ویلچر
