اصول طراحی سکوبندی آزمایشگاهی
اصول طراحی سکوبندی آزمایشگاهی چیست؟
طراحی سکوبندی آزمایشگاهی، در طول سالهای گذشته، بنا به نیاز و نوع آزمایشگاه تخصصی و با توجه به گردش کار خاص هر فضای آزمایشگاهی تکامل یافته اند. اغلب فرآیندهای آزمایشگاهی در گذشته به صورت دستی و بر روی میزهای کاری انجام میگرفت. اگرچه بعضی از فرآیندهای رایج همچنان به همان روش صورت می گیرند، اما اغلب فرآیندهای آزمایشگاهی امروزه به واسطه تجهیزاتی با تکنولوژی مدرن، با دقت، سرعت و امنیت بیشتری صورت می گیرند. امروزه کارشناسان آزمایشگاهی با گزینه های بیشتر و رو به افزایشی همچون تجهیزات مکانیزه، الکتریکی، مکانیکی و خودکار برای انجام فرآیندهای آزمایشگاهی روبرو هستند.
طراحی سکوبندی آزمایشگاهی مدرن
امروزه تجهیزات جدید آزمایشگاهی در ابعاد و شکل های متنوع تولید می شوند. همچنین اغلب تجهیزات برای استفاده بر روی انواع میزهای آزمایشگاهی ساخته می شوند به جز تجهیزاتی که بزرگ بوده و به صورت ایستاده طراحی و پیشبینی می شوند .
طراحی نوین و تغییر تکنولوژی تجهیزات آزمایشگاهی (رومیزی و ایستاده) به صورت کلی تأثیر بسزایی بر رشد و ارتقای نحوه طراحی میزهای آزمایشگاهی داشته اند. به عنوان مثال بعضی از تجهیزات نوین به جهت نحوه قرارگیری آن ها بر روی میزهای دوطرفه و جزیره ای ، امکان استفاده آسانتری در مقایسه با قرارگیری آنها بر روی میزهای یکطرفه و چسبیده به دیوار دارند.
لازم به ذکر است در صورتی که پلان فضای آزمایشگاهی تنها امکان استفاده از میزهای آزمایشگاهی دیواری را داشته باشد، استفاده از میزهای پرتابل به این منظور، امکان دسترسی به پشت این تجهیزات را تسهیل میکند.
راهکار دیگر برای دسترسی به پشت تجهیزات، تفکیک میزهای آزمایشگاهی دو طرفه زمینی که پشت به پشت هم می باشند به دو قسمت با فاصله اندک می باشد. این فاصله بین میزها صرفاً جهت تسهیل در اتصال و انفصال تجهیزات و تعمیر و نگهداری آنها پیش بینی می شود.
لزوم استفاده از میزهای آزمایشگاهی مدولار
تجهیزات ایستاده تغییرات بنیادی در طراحی میزهای آزمایشگاهی به وجود آورده اند. در آزمایشگاه های قدیمی به صورت سراسری از میزهای دیواری استفاده می گردید و تمهیداتی در خصوص استفاده از تجهیزات بزرگ ایستاده در نظر گرفته نمی شد؛ در چنین آزمایشگاه هایی تجهیزات بزرگ همچون یخچال ها ، آنالایزرهای بیوشیمی و تجهیزات مشابه که بهره مندی از آنها در روند فرآیندهای آزمایشگاهی ضروری می باشد، جایی جز در راهرو برای قرارگیری نداشتند.
راهکار چنین مشکلی پیشبینی میزهای آزمایشگاهی مدولار متحرک میباشد تا انعطاف پذیری لازم در خصوص تغییر چیدمان و قرار دادن تجهیزات بزرگ فراهم باشد.
ویژگیهای میزهای آزمایشگاهی متحرک
یکی از ویژگیهای بارز میزهای آزمایشگاهی متحرک، امکان تنظیم ارتفاع آن ها متناسب با فرآیندهای مختلف و ویژگی های فیزیکی کارکنان مختلف نیز می باشد.
از دیگر انعطاف پذیری های قابل توجه میزهای متحرک، میتوان به مستقل بودن میزها از کمدها و کشوهای زیر آنها اشاره نمود. کمدها و کشوهای زیر میزها را میتوان به صورت مستقل طراحی نمود تا امکان قرار دادن آنها در زیر هرکدام از میزها بر حسب نیاز، فراهم باشد.
موارد مذکور در آزمایشگاه هایی که اغلب فرآیندهای آن خشک است، قابل توجه می باشد. آزمایشگاه هایی که بیشتر فرآیندهای آن از نوع تر میباشد، برای جلوگیری از ریزش مایعات نیاز به میزهای آزمایشگاهی ثابت و یکپارچه دارند.
رویه میزهای آزمایشگاهی
فرآیندهای آزمایشگاهی که همچنان به صورت دستی انجام می شوند، به واسطه تکنولوژی های جدید بهبود یافته و دستخوش تغییراتی در خصوص جنس رویه میزهای آزمایشگاهی و ارتفاع آنها شده اند.
به صورت کلی رویه میزها، در برابر مواد شیمیایی همچون اسیدها، رنگها و آلودگیها از مقاومت کافی برخوردار بوده و حتی به جا ماندن این مواد تا زمان پاک کردن، آسیبی به میزها وارد نمی کند. در مرحله انتخاب رویه میزها، توصیه میشود تیم طراحی با در دسترس داشتن نمونه رویه های های موجود، اقدام به بررسی عملی مقاومت آنها در برابر مواد شیمیایی نماید تا با دقت بیشتری نسبت به انتخاب رویه اقدام نمایند.
همچنین این رویه ها باید مقاومت کافی در برابر گرما، سرما (نیتروژن مایع)، فشار و سائیدگی داشته باشند. طراحی و چیدمان سکوبندی آزمایشگاهی، الگوهای گردش کار و تا حد زیادی عملکرد صحیح آزمایشگاه را تعریف و تضمین می کنند. ایمنی آزمایشگاه نیز به طور مستقیم تحت تأثیر الگوی طراحی و کیفیت میزبندی ها قرار می گیرد.
انتخاب رویه میز آزمایشگاهی مناسب
سطح رویه میزبندی در طیف گسترده ای از رنگها و جنس های گوناگون در دسترس هستند. نوع جنسی که انتخاب می شود، بستگی به نوع فعالیت آزمایشگاهی دارد. مواردی که در انتخاب بهترین جنس رویه میز مهم هستند شامل خاصیت تحمل بار و ضربه، مقاومت در برابر گرما، اسید و قلیا، حلال های آلی و رنگ آمیزی می شوند.
قابل اعتمادترین راه برای تشخیص مناسب بودن یک سطح پیشنهادی، قراردادن یک برش 50 سانتیمتری از آن در برابر تهاجمی ترین مواد رنگ آمیزی، اسیدها، مواد قلیایی و حلال هایی است که بیشتر با آنها روبرو خواهند بود؛ سپس تعیین میزان سختی در تمیز کردن آن و درجه ماندگاری آسیب روی سطح است. نکته دیگری که باید به آن توجه شود، پتانسیل رشد میکروبیولوژیکی بر روی سطوح این رویه ها می باشد که باید برای استفاده در فضاهای تخصصی آزمایشگاه بررسی شود. تجربه نشان داده است گرد کردن گوشه های رویه کانتر و استفاده از باندهای کاهش دهنده ضربه به طور قابل ملاحظه ای احتمال وارد کردن ضربه و آسیب به میزها یا صدمه به کارکنان را کاهش می دهد.